Quyền liên quan trong bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là gì?

Khoản 3 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005, theo đó: “Quyền liên quan là quyền của tổ chức, cá nhân trong quá trình truyền tải tác phẩm đến công chúng thông qua các cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.”

Quyền của người biểu diễn đối với chương trình biểu diễn của họ

Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm đối với bản ghi âm của họ (theo pháp luật Việt Nam thì cả bản ghi hình)

Quyền của tổ chức phát sóng đối với các chương trình phát sóng của họ.

Thứ nhất, quyền liên quan là quyền phái sinh, nó được hình thành dựa trên việc sử dụng tác phẩm gốc, và không được gây cản trở việc bảo hộ Quyền tác giả đối với tác phẩm gốc.

Thứ hai, quyền liên quan là các tác phẩm trình diễn của người biểu diễn, các bản ghi âm, ghi hình của tổ chức sản xuất ra chúng và các chương trình phát sóng của các tổ chức phát thanh truyền hình phải là các tác phẩm gốc.

(i) Các sản phẩm đó phải thể hiện sự sáng tạo, phản ánh rõ nét dấu ấn riêng của chủ thể Quyền liên quan. Sáng tạo, độc đáo là ở khía cạnh thể hiện và không được làm sai lệch tác phẩm gốc của tác giả.

(ii) Quyền liên quan chỉ phát sinh đối với các đối tượng được tạo ra lần đầu. Đặc điểm này đặc biệt được nhấn mạnh đối với các bản ghi âm và các chương trình phát sóng.

Thứ ba, quyền liên quan hạn chế về thời gian bảo hộ ngay cả đối với các quyền nhân thân. Việc hạn chế về thời hạn bảo hộ đối với các đối tượng sở hữu trí tuệ  vì cần có sự cân bằng giữa lợi ích của chủ sở hữu quyền và lợi ích của cộng đồng. Tuy nhiên, sự giới hạn đó thông thường chỉ là sự giới hạn về các quyền tài sản, còn các quyền nhân thân thường là vô thời hạn. Trong khi đó, quyền nhân thân của chủ thể quyền liên quan chỉ có thể được bảo hộ và bảo hộ được khi bàn định hình còn tồn tại, nếu bản định hình không còn nữa thì không có cơ sở để bảo vệ quyền. Vì vậy, việc bảo vệ quyền nhân thân gắn liền với sự tồn tại của các bản định hình chứa đối tượng bảo hộ.

Thứ tư, quyền liên quan là một loại quyền sở hữu trí tuệ độc lập. Như trên đã trình bày, cơ sở hình thành Quyền liên quan chính là việc sử dụng tác phẩm gốc để thể hiện ra công chúng. Tuy nhiên, việc bảo hộ Quyền liên quan không cho phép bất kỳ sự cản trở nào làm ảnh hưởng đến Quyền tác giả, hay bảo hộ Quyền liên quan luôn phải xem xét trong mối quan hệ với Quyền tác giả để không gây phương hại đến Quyền tác giả, không thể bảo hộ Quyền liên quan nếu có sự vi phạm Quyền tác giả.

Quyền liên quan đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích của người biểu diễn, nhà sản xuất và tổ chức phát sóng, đồng thời đảm bảo một môi trường công bằng và minh bạch trong việc sử dụng các tác phẩm trong xã hội.