Các chủ thể nào không có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp
Trả lời:
Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, mọi tổ chức, cá nhân đều có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam. Tuy nhiên có một số chủ thể, nếu họ có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng đến lợi ích xã hội và nhà nước nên không được phép thành lập và quản lý doanh nghiệp. Cụ thể, khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định các chủ thể không có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp bao gồm:
Thứ nhất, Cơ quan nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân sử dụng tài sản nhà nước để thành lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riêng cho cơ quan, đơn vị mình. Việc pháp luật quy định chủ thể này không được thành lập và quản lý doanh nghiệp là nhằm đảm bảo công khai, minh bạch trong việc huy động, sử dụng ngân sách nhà nước, từ đó góp phần ngăn chặn các hành vi tiêu cực, tham nhũng gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.
Thứ hai, các chủ thể làm việc trong cơ quan nhà nước như:
– Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức;
– Sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp, công nhân công an trong các cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân Việt Nam, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp hoặc quản lý tại doanh nghiệp nhà nước.
– Cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp khác.
Đây đều là các chủ thể đảm nhiệm các công việc thường xuyên trong các cơ quan nhà nước, đơn vị quân đội hoặc các doanh nghiệp nhà nước có vai trò quan trọng. Bởi vậy, để đảm bảo các chủ thể này có thể hoàn thành công việc một cách tốt nhất, không bị ảnh hưởng bởi các công việc khác thì pháp luật doanh nghiệp hiện hành không cho phép các chủ thể này được phép thành lập và quản lý doanh nghiệp. Bên cạnh đó, quy định này cũng giúp ngăn ngừa tình trạng lợi dụng quyền hạn, chức vụ của mình để thu lợi bất chính.
Thứ ba, người chưa thành niên; người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; tổ chức không có tư cách pháp nhân.
Đối với cá nhân, tư cách chủ thể của cá nhân chỉ đầy đủ, hoàn thiện khi họ có đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự. Những đối tượng chưa đủ năng lực hành vi dân sự hay bị hạn chế năng lực hành vi dân sự thì khả năng thực hiện các nghĩa vụ của họ sẽ bị hạn chế. Vì vậy các chủ thể này không thể thành lập và quản lý doanh nghiệp.
Đối với tổ chức, Điều 74 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định một tổ chức có tư cách pháp nhân khi có đủ các điều kiện: Được thành lập hợp pháp, có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản, nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập. Việc quy định những tổ chức không có tư cách pháp nhân thì không được quyền thành lập doanh nghiệp là hợp lý. Bởi một tổ chức có tư cách pháp nhân mới có năng lực tài chính để tham gia sản xuất kinh doanh, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích cho bên còn lại khi giao dịch với doanh nghiệp đó.
Thứ tư, Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; các trường hợp khác theo quy định của Luật Phá sản, Luật Phòng, chống tham nhũng.
Đối với các chủ thể đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc: Đây là các chủ thể đã bị tước hoặc hạn chế quyền tự do đi lại do đó không thể thực hiện các hoạt động quản lý, kinh doanh.
Đối với chủ thể bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định: Đây là những cá nhân đã có hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về nghề nghiệp, công việc mà họ thực hiện. Do đó, nếu những người này tiếp tục đảm nhận những ngành nghề đó ngay sau khi đã không tuân thủ quy định của pháp luật sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng tái phạm, ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế và lợi ích xã hội.
Thứ năm, Tổ chức là pháp nhân thương mại bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định theo quy định của Bộ luật Hình sự. Tương tự như đối với trường hợp cá nhân đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định. Tổ chức này đã vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật nên không được phép thành lập và quản lý doanh nghiệp.
Việc quy định các chủ thể không được phép thành lập và quản lý doanh nghiệp là nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong hoạt động kinh doanh, đồng thời ngăn chặn các xung đột lợi ích và hành vi bất hợp pháp. Điều này cũng giúp duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế.
